News

| Tuesday, 04 November 2025 |
Written by 

ว่าด้วยเรื่องคุณภาพงานตรวจสอบภายใน (Quality)

          งานตรวจสอบภายใน เป็นงานซึ่งต้องปฏิบัติภายใต้มาตรฐานการตรวจสอบภายในสากล (Global Internal Audit Standards) ซึ่งประกอบด้วย จุดมุ่งหมายของการตรวจสอบภายใน (Purpose of Internal Auditing) จริยธรรมและความเป็นมืออาชีพ (Ethics and Professionalism) การกำกับดูแลงานการตรวจสอบภายใน (Governing the Internal Audit Function) การบริหารจัดการงานการตรวจสอบภายใน (Managing the Internal Audit Function) การให้บริการตรวจสอบภายใน (Performing Internal Audit Services) ตามลำดับ

          ภายใต้การทำหน้าที่งานการตรวจสอบตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในสากล (Global Internal Audit Standards) ซึ่งมีข้อกำหนดเรื่องคุณภาพงานตรวจสอบภายในไว้ในส่วนของการกำกับดูแลงานตรวจสอบ ในส่วนของการกำกับดูแลโดยคณะกรรมการ เกี่ยวกับเรื่องคุณภาพ และการประเมินคุณภาพจากภายนอก (External Quality Assessment) ซึ่งคณะกรรมการจะเป็นผู้กำกับดูแลเพื่อให้มั่นใจว่างานตรวจสอบภายในมีประสิทธิผล

          ผู้บริหารงานตรวจสอบภายใน มีหน้าที่ในการดูแลเรื่องคุณภาพของงานการตรวจสอบภายในโดยการจัดให้มีขึ้นซึ่งโครงการประกันคุณภาพและปรับปรุงงาน จากการประเมินคุณภาพงานตรวจสอบภายในที่ครอบคลุมทุกแง่มุมของงานตรวจสอบภายในทั้งการประเมินจากภายในและภายนอกองค์กร และสื่อสารผลการประเมิน แผนการจัดการและโอกาสปรับปรุงให้ดีขึ้น

การประเมินคุณภาพภายในองค์กร

  • ผู้บริหารงานตรวจสอบภายใน ต้องกำหนดระเบียบวิธีสำหรับการประเมินภายในองค์กร ซึ่งรวมถึง
  • การติดตามประเมินผลความสอดคล้องของการปฏิบัติงานตรวจสอบภายในกับมาตรฐานและความคืบหน้าของการปฏิบัติงานแต่ละภาระกิจการตรวจสอบไปสู่วัตถุประสงค์ที่กำหนด
  • การประเมินตนเองเป็นระยะ หรือการประเมินโดยบุคคลอื่นภายในองค์กรที่มีความรู้เพียงพอเกี่ยวกับวิธีปฏิบัติงานตรวจสอบภายใน
  • การสื่อสารกับคณะกรรมการและผู้บริหารระดับสูงเกี่ยวกับผลการประเมินภายในองค์กร
  • ผู้บริหารงานตรวจสอบภายใน ต้องจัดทำแผนดำเนินการเพื่อจัดการกับกรณีที่การปฏิบัติไม่สอดคล้องกับมาตรฐาน และโอกาสในการปรับปรุงรวมถึงระยะเวลาในการดำเนินการที่เสนอ

การประเมินคุณภาพจากภายนอกองค์กร

  • ผู้บริหารงานตรวจสอบภายใน ต้องพัฒนาแผนสำหรับการประเมินคุณภาพจากภายนอกองค์กร และหารือเรื่องแผนกับคณะกรรมการ การประเมินจากภายนอกองค์กรต้องจัดให้มีการจัดทำอย่างน้อยทุกๆ ห้าปี โดยผู้ประเมินหรือทีมประเมินอิสระที่มีคุณสมบัติเหมาะสม และข้อกำหนดสำหรับการประเมินคุณภาพโดยผู้ประเมินจากภายนอกองค์กรอาจบรรลุ (ทดแทน) ได้ด้วยวิธีการประเมินตนเองแล้วมีผู้สอบทานอิสระให้การรับรองผล
  • ผู้บริหารงานตรวจสอบภายใน เลือกผู้ประเมินหรือทีมประเมินอิสระจากภายนอกโดยต้องแน่ใจว่า คณะผู้ประเมินอย่างน้อยหนึ่งคนมีวุฒิบัตรผู้ตรวจสอบภายใน (Certified Internal Auditor® : CIA®) ที่ยังไม่ ถููกยกเลิกหรือหมดอายุ

อย่างไรก็ตาม จากประสบการณ์การปฏิบัติงานภาคสนามในฐานะผู้ประเมินคุณภาพงานตรวจสอบภายใน(Quality Assurance Review : QAR) ที่เป็นอิสระจากภายนอก พบว่าผู้บริหารงานตรวจสอบภายใน บางองค์กรอาจมีการร้องขอเกี่ยวกับการให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับมาตรฐานการตรวจสอบภายในสากล (Global Internal Audit Standards) และกระบวนการดำเนินงานการประเมินแก่ผู้ตรวจสอบภายในและฝ่ายบริหารก่อนเริ่มการประเมิน และ/หรือให้ความรู้ความเข้าใจแก่ฝ่ายบริหารและคณะกรรมการเกี่ยวกับการปรับปรุงและ/หรือพัฒนางานตรวจสอบภายในขององค์กรภายหลังการประเมิน เป็นต้น

ทั้งนี้จากการทำหน้าที่เป็นผู้ประเมิน โดยส่วนมากพบว่าในการดูแลเรื่องคุณภาพงานตรวจสอบภายใน ยังไม่พบการประเมินคุณภาพภายในองค์กร ทั้งการประเมินตนเองเป็นระยะ หรือการประเมินโดยบุคคลอื่นภายในองค์กรที่มีความรู้เพียงพอเกี่ยวกับวิธีปฏิบัติงานตรวจสอบภายใน

 

ข้อมูลอ้างอิง :  มาตรฐานการตรวจสอบภายในสากล (Global Internal Audit Standards)

 

เรียบเรียงโดย คุณศักดิ์ศรี อำพวัน ที่ปรึกษาและนักวิชาชีพตรวจสอบอาวุโส

 

หากต้องการทราบรายละเอียดเกี่ยวกับการประเมินคุณภาพงานตรวจสอบภายใน (Quality Assurance Review : QAR) สามารถสอบทานเพิ่มเติมได้ที่เว็ปไซด์ www.dir.co.th รวมถึงสามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่คู่มือการประเมินคุณภาพของ IIA ฉบับปี 2024 และหลักสูตร Quality Assessor Certificate Program (QACR) โดยสมาคมผู้ตรวจสอบภายใน